W.M.M. SPAPENS

BREDASE ARCHITECTUUR
IN EUROPEES PERSPECTIEF

ZATEN WIJ IN BREDA STIL
TOEN ZE IN MILAAN DE SCALA BOUWDEN?
NEE, TOEN BOUWDEN WIJ DE OLYTON.

Open Monumentendag, 8 september 2012

Voorwoord

Zaten wij, onze Bredase voorouders, stil toen ze in Athene het Parthenon, in Rome het Colosseum, in Parijs de Notre-Dame, in Antwerpen het Stadhuis, in Londen de Saint Paul’s Cathedral, in Berlijn de Brandenburger Tor, in Regensburg het Walhalla, in Dessau (D) het Bauhaus bouwden? Nee, uiteraard niet. Toen ze in Milaan de Scala bouwden, bouwde men in Breda ‘De Olyton’ in de Boschstraat en zo kan men voor alle periodes in het verleden voor onze stad parallelle activiteiten bespeuren met wat elders in Europa gebeurde. Je kunt de vraag natuurlijk ook omdraaien: toen in Breda de Koepelgevangenis verrees, wat gebeurde er toen elders in Europa? Panoptica, gebouwen waarin je vanuit één punt alles kunt zien, waren toen bijvoorbeeld in Engeland, de Verenigde Staten, in de mode. Denk ook aan Panorama Mesdag in Den Haag en in Arnhem bouwde men eveneens zo’n koepelgevangenis. Zelf nieuwsgierig naar deze parallellen, heb ik me voor iedere periode uit de cultuurgeschiedenis de vraag gesteld waarmee dit voorwoord begint. Het spreekt vanzelf dat die vraag niet uitputtend beantwoord is; daarvoor is het aantal gebouwen in het buitenland en zeker voor wat Breda betreft na 1870, toen onze stad verlost werd van haar knellende stadsmuren, te groot. Ik heb niet alle in aanmerking komende bouwwerken genoemd maar wel veel. Het aantal afbeeldingen is helaas beperkt. De geïnteresseerde lezer zal zelf op internet of in boeken als 1001 gebouwen die je gezien moet hebben naar afbeeldingen van gebouwen elders in Europa moeten zoeken en in Breda langs genoemde adressen wandelen om besproken stijlkenmerken terug te vinden. Het leek mij interessant om niet alleen huizen en kerken in een historische context te plaatsen, maar ook de vele landgoederen en windmolens die Groot-Breda, dat wil zeggen Breda en de omringende kerkdorpen, in de loop der tijden gekend heeft. Mijn bedoeling was niet een wetenschappelijk handboek van de architectuurgeschiedenis van Breda te schrijven, maar slechts voor mijzelf, gedreven door nieuwsgierigheid, een en ander eens op een rijtje te zetten, zodat het duidelijk werd dat er in Europa sprake is van evidente familieverbanden in de architectuur. Als schrijver hoop je altijd anderen een dienst te bewijzen met je product. Dat is mijn enige bedoeling.

Op de Open Monumentendag van 8 september 2012 heb ik deze tekst op internet als geschenk aangeboden aan iedereen die geïnteresseerd is in dit onderwerp.

Wim Spapens

Lees verder in PDF, ... klik hier.